[Postieri-Forumit]

Nuk ka gjak. Të dhurojmë gjak. Hajduti iku! Kapeni hajdutin!
Kështu duket sikur tingëllon ripërsëritja e apelit nga Ministria e Shëndetësisë dhe media për dhurimin e gjakut në vend.
Përveç ditës së grave, burrave, të mësuesve, të pavarësisë, të Nënë Terezës, të flamurit e të anëtarësimit në NATO, tani doli edhe dita e dhurimit të gjakut nga gazetarët. Më erdhi mirë që pashë kolegë duke treguar gjestin human. Por më erdhi keq, që duke dhuruar gjakun ishin po të njëjtët njerëz që e dhurojnë atë edhe pa pasur nevojë fare që të ketë ditë të përcaktuara apo publicitet të prenotuar për veprimin e tyre. Dhurimi i gjakut përmendet në media vetëm kur në të përfshihen njerëz publikë. Në një farë mënyre, kjo ka kuptim, sepse shfrytëzohet si rast i mirë sensibilizimi. Por, përse ngel aty informacioni për mungesën e gjakut dhe dhurimin e tij? Ne nuk bëjmë pjesë në listën e kombeve që i bëjnë veprimet të planifikuara gjatë dhe me detaje. Dhurimi i gjakut nuk bën përjashtim dhe shqiptarët nuk presin nga mediat që t?iu sqarohet fill e për pe procedura, pasojat apo rëndësia e dhurimit, por pak informacion bazë mbase është i nevojshëm që t?i ndihmojë mendje-lëkundurit ta marrin rrugën për tek qendrat e dhurimit.
Gjaku i dhuruar duhet të vijë nga persona që vullnetarisht pranojnë t?iu merret deri në 500 ml gjak nga venat e tyre, kjo pasi ata të kenë kaluar testet bazë për sëmundje të tilla si SIDA apo ato hepatitet. Përpara dhënies së gjakut, dhuruesi duhet gjithashtu t?i përgjigjet një formulari për historinë e tij shëndetësore. Kjo ndihmon në sigurinë e përdorimit të mëtejshëm të këtij gjaku për transfuzion, por njëkohësisht lejon edhe vullnetarin të sigurohet se nuk po jep gjak duke rrezikuar shëndetin e tij (në rastet kur rruazat e kuqe të gjakut janë aq ulët sa mund të rrezikojnë ta kthejnë dhuruesin në anemik).
Por, asnjëra nga këto procedura të këshilluara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë nuk aplikohet në Shqipëri. Njëlloj si në të gjitha vendet në zhvillim edhe Shqipëria nuk e njeh fort mirë rregullin e homologousit, kur gjaku jepet për raste jo urgjente dhe për njerëz të panjohur. As nuk është shumë e aplikueshme e gjithë procedura e kontrollimit paraprak të dhuruesve (rastet e vitit të kaluar, ku disa të sëmurë talasemikë morën sëmundje nëpërmjet gjakut të transfuzuar, është dëshmi e pasojave të kësaj neglizhence). Në Shqipëri është shumë i përhapur fenomeni i dhënies së gjakut për familjarët në nevojë dhe në rastet urgjente. Por kjo nuk mund ta zgjidhë problemin e mungesës së gjakut dhe rritjes së kërkesës për të.
Përderisa metoda e tretë e dhurimit të gjakut nuk njihet (ajo e dhënies dhe ruajtjes për raste personale nëse lind nevoja në të ardhmen), atëherë fokusi duhet të vihet tek dhurimi masiv i gjakut brenda kohës dhe rregullave që parashikohen në Shqipëri.
Është e qartë se analizat paraprake kërkojnë laboratorë, staf të specializuar, kohë në dispozicion dhe para për t?u mbajtur në këmbë. Të gjitha këto mund të duken të shtrenjta, por nuk janë më shumë se jetët që rrezikohen nga mungesa e gjakut apo nga tipi i gabuar i tij.
Përpos arsyeve sporadike fetare, transfuzioni dhe nevoja për gjak respektohet si kërkesë në Shqipëri. Shembulli më i mirë i përgjigjes ndaj kësaj kërkese, bashkë me gazetarët apo politikanët që dolën në ekran para disa muajsh, duhet dhënë pikësëpari nga vetë mjekët, infermierët e gjithë stafit që punon nëpër spitale e qendra shëndetësore. Tek e fundit, janë ata që e njohin më mirë rëndësinë e këtij problemi.
Duke dhënë gjak dhe me ndihmën e medias në publikimin e dhënies së tij, stafet mjekësore mund të kthehen kështu shumë mirë në shembull të besueshëm dhe frymëzues për ata që kanë dëshirë të japin gjak, por tremben nga pasojat e heqjes së tij.
Gjendjen nuk e bën alarmante mungesa e dëshirës së njerëzve, por informimi, sensibilizimi dhe inkurajimi i tyre, që duhet të vijë patjetër nga dhënia e informacioni dhe publikimi masiv i tij mbi rëndësinë, proceduarat dhe sigurinë e dhurimit të gjakut.
Sa kohë mund të vazhdojë mjekësia të mbahet me gjak të dhuruar nga familjarët në momentet ku jetët janë një fije floku larg vdekjes? Bluzat e bardha nuk janë atje për të shtrënguar duart nëpër xhepa paradite e të t?i nxjerrin prej tyre klinikave private pasdite. As media nuk ka pse të kufizohet me botimin apo transmetimin e rasteve sporadike dhe të cunguara të dhurimit. Shembulli i parë është ai që mbahet mend më mirë, prandaj as media, as shëndetësia nuk kanë pse ta lënë të humbasë ky rast.
Mungesa e 500 ml pije bareve në ditë mund të ndjehet, por ajo e 500 ml gjak të dhuruar jo! Përkundrazi!


Edlira Gjoni, Tirana Observer